De ghnáth leagtar amach na rialacha a rialaíonn ballraíocht de chuideachta in Airteagail Chomhlachais na cuideachta. Is é/í comhalta de ghnáth, ach ní i gcónaí, duine de úinéirí na cuideachta agus a ainm taifeadta ar chlár na mball. Meastar a bheith ina gcomhaltaí den chuideachta na síntiúsóirí tosaigh meabhrán comhlachais an cuideachta.
Féach led’thoil ar Leabhar Eolais agus Treoir Tapa OSFC (Béarla Amháin faoi láthair) Comhaltaí.
Tá. Tá ag gach cuideachta do réir
dlí gá a bheith acu ar a laghad comhalta amháin agus níl ag na cuideachtaí is
mó teorainn uasta ar bhallraíocht. Tá dhá
eisceacht (a) Cuideachtaí Teoranta Príobháideacha (TEO) agus (b) Cuideachtaí
Gníomhaíochta Ainmnithe - tá teorainn uasta ar ballraíocht socraithe ag 149.
Is éard atá i scairshealbhóir ná
duine atá scair nó scaireanna i gcuideachta aige/aici. Éiríonn an scairshealbhóir ina chomhalta den
cuideachta nuair a cuirtear a n-ainm i gclár na gcomhaltaí.
I cuideachta faoi theorainn
scaireanna is é an próiseas ná na scaire a aistriú. I gcineálacha eile cuideachta ba chóir go
leagtar amach i mBunreacht na Cuideachta an próiseas trína féidir leis an
comhalta scaradh a mballraíocht.
Tá. Éilíonn Acht na gCuideachtaí de
gach cuideachta clár dá comhaltaí a choinneáil ag oifig cláraithe na cuideachta. (Alt 169 CA 2014). Ba chóir don clár a bheith ann ainm agus
seoladh gach comhalta, an dáta ar ar tháinig gach ball ar an gclár agus an dáta
ar scoir siad de bheith ina gcomhaltaí.
Má tá scairchaipiteal ag an
chuideachta ba cheart bheith sa chlár líon na scaireanna atá ag gach comhalta
freisin.
Is féidir le aon comhalta cuideachta a clár a scrúdú saor in aisce, agus is féidir le aon duine eile an clár a scrúdú ar íoc táille ainmniúil (Alt 216 Acha na gCuideachtaí).
Féadfaidh comhalta nó aon duine eile cóip den chlár a iarraidh ón cuideachta ar íoc táille (Alt 217 Acht na gCuideachtaí).
Is cion é diúltú nó mainneachtain ag an gcuideachta nó ag aon oifigeach den cuideachta i ndáil leis an gclár.
Má loiceann cuideachta nó oifigeach an iarratas a comhlíonadh, is féidir leis an iarratasóir iarr ar an OSFC cabhrú leo. Is féidir le OSFC cúnamh a thabhairt nuair atá foirm gearán foirmiúil comhlánaithe agus faoi bhráid na hOifige.